Shkruan: Jusuf Zimeri
Cilësitë e hipokritëve (Munafikëve)
All-llahu xh.sh. thotë:
وَمِنَ النَّاسِ مَن يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّـهِ وَبِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِينَ ﴿٨﴾ يُخَادِعُونَ اللَّـهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ ﴿٩﴾ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّـهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ ﴿١٠﴾
8-10 “Ka prej njerëzve që thonë: “Ne i besojmë All-llahut dhe jetës tjetër (ahiretit)”, por ata nuk janë besimtarë. (Përpiqen ta) mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, por nuk mashtrojnë tjetër kë pos vetes, dhe nuk e kuptojnë! Në zemrat e tyre ka sëmundje, pra All-llahu ua shton sëmundjen, dhe pësojnë dënim të dhembshëm për shkak se përgënjenin.”
Transmeton ibni Is’haki, Ibni Xheriri, dhe ibni Ebi Hatimi nga Ibni Abasi r.a. se kur shpjegoi këtë ajet tha: Ky ajet ka të bëjë më hipokritët (mynafikët) e fisit Evs dhe Hazrexh, si dhe të gjithë të tjerët që kanë të bëjnë me ta.[1]
Këto ajete na e bëjnë shumë të qartë se njerëzit në jetën e kësaj bote, për nga cilësimi i besimit të tyre, janë tri kategori, që janë:
- Besimtarët, janë ata që kanë besuar me zemrat e tyre dhe kanë deklaruar atë që e kanë në zemër.
- Pabesimtarët janë ata të cilët kanë refuzuar me me zemër dhe kanë deklaruar për mosbesimin e tyre, andaj thuhet se ata janë të qetë me veten e tyre,
- Hipokritët, janë ata të cilët nuk kanë pranuar besimin me zemrat e tyre, porse deklarojnë rrejshëm se janë besimtarë, e këta nuk kanë rehati në veten e tyre.
Prandaj, nëse vërejmë me kujdes ajetet e para të kësaj sureje, përfundojmë se All-llahu xh.sh. fillimisht me pesë ajetet e para foli për cilësitë e besimtarëve të vërtetë dhe për shpërblimet e tyre, më pas vetëm me dy ajete kur’anore foli për cilësitë e pabesimtarëve (kafirëve) dhe dënimin e tyre, kurse kur fletë për kategoritë e hipokritëve cilësitë e tyre i përshkruan përmes (13) trembëdhjetë ajete. Kjo dukuri vetvetiu jep të kuptosh se kategoria e njerëzve që cilësohen me hipokrizi është kategoria më e rrezikshme e shoqërisë njerëzore, pikërisht për faktin se kjo kategori e njerëzve janë kategori që fjalët e tyre nuk përputhen me brendësinë e tyre. Ata, kanë anën e jashtme dhe të brendshme që me këtë hipokrizi dëmtojnë shoqërinë njerëzore në përgjithësi, prandaj edhe All-llahu xh.sh. që në fillimi të Kur’anit sipas radhitjes na jep mësime për veprimtarinë e tyre që ne të jemi vigjilent.
All-llahu xh.sh. përfundon ajetin duke mohuar besimin për hipokritët, sepse na lajmëroi për cilësitë e tyre dhe se shprehjet e tyre nuk përputheshin me brendësinë e tyre, fjalët e tyre janë boshe dhe nuk mbështetet në besim.
Ky ajet kur’anor gjithashtu është argument i fuqishëm për të hedhur poshtë pretendimet e fraksionit të quajtur Xhehemije se “imani është vërtetim vetëm me fjalë, pa veprime tjera”, prandaj All-llahu xh.sh. thotë se edhe hipokritët dëshmonin me gjuhët e tyre se janë besimtarë, por realisht Ai mohoi besimin e tyre duke thënë se “ata nuk janë besimtarë”.[2]
All-llahu xh.sh. thotë: ” يُخَادِعُونَ اللَّـهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ (Përpiqen ta) mashtrojnë All-llahun dhe ata që besuan, por nuk mashtrojnë tjetër kë pos vetes, dhe nuk e kuptojnë”.
Nocioni “Juhadiunall-llahe –mashtrojnë Alahun” paraqet vetëm aspektin metaforik, sepse kuptimi i shprehjes “el hadiatu الخديعة” në kuptimin gjuhësor do të thotë, fshehje e së vërtetës, e ata hipokritët me fjalët e tyre pretendojnë se e kanë maskuar, e kanë fshehur të vërtetën pra kufirin duke ekspozuar besimin e rrejshëm.
Me këtë ajet nxjerrët në shesh edhe cilësia tjetër e hipokritëve që është mashtrimi- tradhtia. Kjo cilësi e tyre dëshmon për çmendurinë e tyre të thellë sepse njeriu i kufizuar me aftësi nuk ka kurrfarë mundësia as minimale që të mashtrojë All-llahun xh.sh. që është i Gjithëdijshëm, që di të fshehtën dhe atë që është publike. All-llahu xh.sh. thotë:
وَإِن تَجْهَرْ بِالْقَوْلِ فَإِنَّهُ يَعْلَمُ السِّرَّ وَأَخْفَى
“E, nëse ti flet me zë (të lartë), Ai, me të vërtetë, di fshehtësinë dhe atë që ti vetëm mendon”![3]
Ata pretendojnë se me oratorinë e tyre sterile kanë mundësi të mashtrojnë edhe besimtarët sepse ata shpreheshin para tyre, por e vërteta është se edhe besimtarët i dinin cilësitë tyre, prandaj ata nuk arrinin të mashtronin vetëm se veten e tyre, sepse mashtrimi shkakton shqetësim në brendësinë e njeriut kështu që ata gjithnjë jetonin në frikë dhe panik se mos po zbulohet e vërteta e tyre.
Ata tentuan dhe tentojnë të mashtrojnë edhe besimtarët, por realisht ata mashtrojnë vetëm veten e tyre, sepse do të jenë të humbur si në jetën e kësaj ashtu edhe në jetën e botës tjetër.
All-llahu xh.sh. thotë:
فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّـهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ ﴿١٠﴾
“Në zemrat e tyre ka sëmundje, pra All-llahu ua shton sëmundjen, dhe pësojnë dënim të dhembshëm për shkak se përgënjenin”.
Nocioni “në zemrat e tyre kanë sëmundje” Sëmundja paraqet plogështi, lodhje, apati, ftohje. Transmetohet nga Ibni Mes’udi e ky nga disa prej shokëve të Pejgamberit [Alejhis-selam] për këtë ajet, se nocioni “Meredun-sëmundje” është dyshimi, prandaj All-llahu xh,sh. Ua shton dyshimin e tyre.[4] Ngjashëm transmeton edhe Ikrime, apo Seid ibni Xhubejri nga Ibni Abasi r.a. i cili thotë: Nocioni “Meredun” ka për qëllim dyshimin.[5] Në anën tjetër transmeton Ikrime dhe Tavusi se nocioni “meredun” ka për qëllim mendjemadhësinë, kurse Dahaku me transmetim nga Ibni Abasi thotë se me nocionin “meredun” është për qëllim hipokrizia-nifaku.
Sëmundja që paraqitet në zemër në këtë k për qëllim sëmundjen e besimin, sëmundje fetare, jo sëmundje fizike të organeve të njeriut. Prandaj sëmundja e tyre është kufri, hipokrizia, dyshimi apo edhe mendjemadhësia që pengon besimin, prandaj këto elemente nuk prodhojnë shërim të gjendjes, por plogështinë dhe keqësimin e gjendjes së njeriut. Shërimi i vetëm i këtyre zemrave është besimi- imani në All-llahun xh.sh. dhe në atë që i është zbritur të Dërguarit të Tij..
Ajeti: ” فَزَادَهُمُ اللَّـهُ مَرَضًا All-llahu ua shton sëmundjen”, pra ata që i kanë këto cilësi në zemrat e tyre, kufrin, hipokrizinë, mendjemadhësinë, dyshimin etj, gjendja e tyre veç sa rëndohet dhe vështirësohet, prandaj All-llahu xh. sh. Në një ajet tjetër thotë:
وَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَى رِجْسِهِمْ
“E sa u përket atyre, që në zemrat e tyre kanë sëmundje (hipokrizi), atyre ua shton mohimin në mohimin që kanë dhe ata vdesin si mohues.”[6]
Nga kjo që thamë deri më tani nga ky ajet nënkuptohet se njerëzit me zemra të janë të plogësht, jo produktiv, dhe të shqetësuar në jetën e kësaj bote dhe të trishtuar dhe të sëmurë do ti gjejë vdekja, kurse pas vdekjes së tyre do të pasojë dënimi i dhembshëm për shkak të gënjeshtrës së tyre.
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ﴿١١﴾
- “E kur atyre u thuhet: “Mos bëni ç’rregullira në tokë”! Ata thonë: “Ne jemi vetëm paqësues!”.
Transmeton Ibni Xheri nga Ibni Mes’udi për shpjegimin e ajetit: “E kur atyre u thuhet: “Mos bëni ç’rregullira në tokë”! ku thotë: nocioni “la tufsiduu- mos bëni ç’rregullira” është për qëllim kufri- mosbesimi dhe veprimi i mëkateve.[7]
Imam Nesefiu në tefsirin e tij, duke shpjeguar këtë ajet thotë: Nocioni “El fesadu” nënkupton nxjerrjen e sendit nga produktiviteti i tij, çrregullim i sendit, nxisin lufta dhe fitne mes njerëzve, e që e kundërta e saj është mirësia rregullimi.[8] Imam El Begviju në shkoqitjen e këtij ajeti thotë: “Kur tu thuhet atyre”, pra hipokritëve apo çifutëve nga myslimanët “Mos bëni çrregullime në tokë” me hipokrizinë tuaj, me kufirin tuaj, ata përgjigjen duke thënë: “Ne jemi vetëm paqësues, rregullues që mbajmë rend” edhe këtë e thonë rrejshëm ashtu si e shprehin besimin e tyre rrejshëm derisa janë në kufr.[9]
Imam Sha’aravi në shpjegimin e tij të këtyre ajeteve thotë: “el fasadë” është intenca për të ndërhyrë në sendin e mirë me qëllim çrregullimi. Ajo që më së paku kërkohet nga njeriu në këtë botë është që të mirë ta lëjë të funksionoj si e tillë. All-llahu xh.sh. zbriti një qasje, menhexh apo nj sistem përmes së cilit rregullon jetën e njeriut në këtë botë, e hipokritët me tërë qenien e tyre janë angazhuar të prishin, çrregullojnë këtë sistem prerë të bërë çrregullime në tokë.
Ibni Xheriri thotë: Populli shkatërrues në rruzullin tokësor janë hipokritët që kryejnë mëkate ndaj Zotit të tyre, që veprojnë atë që është e ndaluar dhe nxisin dyshim në atë që është e lejuar[10].
أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَـٰكِن لَّا يَشْعُرُونَ ﴿١٢﴾
- “A nuk janë vërtet ata çrregulluesit?; Por nuk kuptojnë!”.
Në këtë ajet shohim se All-llahu xh.sh. na bënë vërejtje, na e tëhqe vëmendjen duke na treguar se “A nuk janë vërtet ata çrregulluesit?; Por nuk kuptojnë” se ata gjithsesi janë shkatërrimtarë, por këtë nuk e kuptojnë.
Imam Kurtubiu në tefsirin e tij të këtij ajeti thotë: Në këtë ajet kemi dy përgjigje, që janë: përgjigja e parë: ata bënin shkatërrime, çrregullime në mënyrë të fshehtë, kurse në opinion paraqitnin idenë se po bëjnë punë të mira, punë të hajrit, por ata nuk e kuptonin se çështja e tyre do të zbulohet te Pejgamberi [Alejhis-selam]. Kurse çështja e dytë është, se ata çrregullimin që e bënin, sipas tyre ishte rregullim, rend, por ata nuk e kuptoni se veprat e ytre vërtetë janë shkatërrim e jo rregullim.[11]
Imam Sha’raviju gjatë shkoqitjes së këtij ajeti thotë: në metodologjinë e veprimit tonë në jetën e kësaj bote, nëse dëshirojmë të rregullojmë diçka, fillimisht i drejtohemi prodhuesit të atij sendi, sepse parimisht ai mund të na ndihmojë në rregullimin e vërtetë dhe efikas të atij sendi, e nëse prodhuesi nuk gjendet në vendin ku ne jetojmë, atëherë për rregullimin e atij sendi shfrytëzojmë udhëzimet që na i ka dhënë prodhuesi, që ne e quajmë katalog, dhe sipas udhëzime të katalogut mund të rregullojmë sendin. Nëse nuk i përmbahemi as katalogut, atëherë jo që nuk mund të rregullojmë, por shkatërrojmë sendin. Ky është sistemi i jetës në këtë botë dhe nuk mund të funksionoj ndryshe. Mirëpo, ne shpeshherë në vend se të drejtohemi te Krijuesi i gjithësisë dhe të mësojmë mënyrën funksionimit të krijesave sepse Ai e di më së mirë , ne i drejtohemi krijesave që janë si ne, dhe sistemin e marrim prej tyre mendojmë se po bëjmë reforma, e në realitet bëjmë shkatërrime.[12]
Meqë All-llahu xh.sh. na informoi se hipokritët janë shkatërrimtarë, atëherë kjo dispozitë është e saktë dhe e prerë, dhe çdo kush që tenton të ndryshoj sistemin që ka përcaktuar All-llahu Fuqiplotë në emër të reformës, ai ka bërë shkatërrime pavarësisht se e di apo jo.
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ آمِنُوا كَمَا آمَنَ النَّاسُ قَالُوا أَنُؤْمِنُ كَمَا آمَنَ السُّفَهَاءُ أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ وَلَـٰكِن لَّا يَعْلَمُونَ ﴿١٣﴾
“Dhe kur atyre u thuhet: Besoni sikurse besuan njerëzit! Ata thonë: “A të besojmë ashtu siç besuan mendjelehtit?” A nuk janë vërtet mu ata mendjelehtit?; Por nuk e dinë”.
Kelbiju transmeton ngaa Salihi, ky nga Ibni Abasi se ky ajet ka zbritur për çifutët.[13] Ajeti kur’anor na e bënë me dije se kërkesa e All-llahut xh.sh. dhe e besimtarëve islam që shkatërrimtarët të tërhiqen nga veprimtaria e tyre destruktive dhe të kthehen te besimi i pastër dhe i vërtetë ishte në kontinuitet. Prandaj All-llahu xh.sh. thotë: kur atyre (hipokritëve – çifutëve) u thuhet “Besoni sikurse besuan njerëzit”, ata këtë ftesë e ndienin sikur nënçmim, prandaj edhe thoshin: “A të besojmë ashtu siç besuan mendjelehtit?”.
Me nocionin “Sufeha السفهاء ata aludonin në njerëzit e varfër, edhe pse kjo shprehje në aspektin gjuhësor nënkupton, çrregullim mendor, mendjelehtësi. Imam Sha’raviu thotë se ata me këtë shprehje aludonin në varfërinë sepse ata që kishin besuar sipas tyre janë njerëzit e varfër, sepse paria dhe të pasurit e kurejshëve nuk kishin besuar. Sipas tyre mendjelehtë, janë ata që kanë besuar, mirëpo e vërteta është se sëmundja në zemrat e tyre nuk u lejon atyre ta shohin të vërtetën dhe kundërshtohen me vetveten e tyre. Kundërshtohen sepse ata publikisht e shpalosnin besimin- imanin dhe njëkohësisht ata që kishin besuar i konsideronin të marrë, e kjo i bie që ata ishin të marrë. Ky ajet është argument se hipokritët në të gjitha fjalët dhe veprimet e tyre ishin në kundërthënie të përhershme me veten e tyre, prandaj All-llahu xh.sh ata i quajti të marrë. Ata nuk e dinë të vërtetën se me veprimtarinë e tyre janë duke e dëmtuar veten e tyre, e kjo është cilësi e mendjelehtëve dhe të marrëve.
وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَىٰ شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ ﴿١٤﴾
- “E kur i takojnë ata që besuan thonë: “Ne besojmë!” por kur veçohen me djajtë e vet u thonë: “Ne jemi me ju, ne vetëm jemi tallur”.
Shkaku i zbritjes së këtij ajeti sipas transmetimit të Ibni Abasit r.a. është Abdullah in Ubeje (udhëheqësi i mynafikëve) dhe shokët e tij. Këta një ditë ishin strehuar në një vend në Medine dhe po bisedonin kundër myslimanëve. Kur më pas, erdhi Ebu Bekri, Omeri dhe Aliu (All-llahu qoftë i kënaqur me ta). Hipokritët u trembën prej tyre, por Abdullah in Ubeje u lavdërua para tyre duke thënë: “shihni se si do ti kthej mbrapsht ata të marrë duke u tallë me ta”. U ngrit Abdullah ibn Ubeje, doli para sahabëve, e kapi për dore Ebu Bekrin r.a. dhe tha: Mirë se erdhe o i pari i familjes Beni Adij! Ti je besniku dhe plaku i islamit dhe myslimanëve, ti je dyti në shpellë (e shoqërove pejgamberin [Alejhis-selam] në shpellë), ti je ai që sakrifikove veten dhe pasurinë për Pejgamberin [Alejhis-selam]!. Pastaj e kapi për dore Omer in hatabin r.a. dhe i tha: Mirë se erdhe o zotëriu i familjes Beni Adij dhe Ka’b. Dallues i së vërtetës nga e pavërteta dhe i forti i fesë së All-llahut. Sakrifikues i vetes dhe pasurisë për të Dërguarin e All-llahut! Pastaj u kthye nga Aliju, e kapi për dore dhe i tha: Mirë se erdhe o djalai i xhaxhait të Pejgamberit [Alejhis-selam] ti je i pari i fisit Beni Hashim pas Pejgamberit [Alejhis-selam]! Aliju r.a. menjëherë ia ktheu: Ke frikë All-llahun o Abdullah, mos bëjë hipokrizi (munafikllëk) sepse hipokriti është krijesa më e ndyrë, te All-llahu i Lartëmadhërishëm.
Abdullah ibn Ubeje pas kësaj fjale tha: “Ngadalë o babai i Hasanit, ukë këto fjalë nuk po i them me hipokrizi. Pasha All-llahin, edhe imani jonë është si imani juaj, besimi jonë është si besimi juaj. Pas kësaj u ndanë sahanët prej tij, e Abdullahi shkoi te shokët e tij dhe i pyeti: Hë, si e vlerësuat punën time me ta? Ata e lavdëruan Abdullahun.[14]
Sahabët u kthyen te Pejgamberi [Alejhis-selam], i treguan për rastin që kishte ndodhur dhe në këtë rast kishte zbritur ajeti i lartpërmendur.[15]
Ajeti na tregon se kur hipokritët takoheshin me besimtarët islam shpalosnin besimin e tyre dhe shtireshin si besimtarë të mirë, të denjë e të sinqertë, por kjo në realitet ishte hipokrizia e tyre, sepse ata kur takoheshin me krerët e tyre, me parinë e tyre që Ibni Abasi thotë se janë pabesimtarët, e që Kur’ani kerim i quajnë me “djajtë” thoshin: “Ne jemi me juve, nuk jemi me besimtarët, me ta vetëm se po tallemi”.
Shprehja “shejatinihim – شَيَاطِينِهِمْ – djajtë e tyre” është shumësi i shprehjes “shejtan” që rrjedh nga folja “shetane” e që do të thotë: largim nga e vërteta. Kurse nocioni “shejtan” në aspektin terminologjik nënkupton: rebelim, kryeneçësi, pavarësisht se është nga xhinët, njerëzit apo kafshët.[16]
Ibni Xheriri, shpjegon se nocioni “Shejatin” nënkupton çdo gjë të rebeluar, prandaj shejtanët- djajtë janë nga xhinët dhe nga njerëzit, ashtu siç thotë edhe kur’ani fisnik:
“Dhe kështu, si për ty ashtu edhe për çdo profet, Na kemi krijuar armiq djajtë e njerëzve dhe të xhinëve, të cilët i flasin njëri-tjetrit fjalë të zbukuruara për t’i mashtruar”[17]
Në hadithin e transmetuar nga Ebu Dherri i cili ka thënë: I Dërguari i All-llahut [Sal-lall-llahu alejhi ve sel-leme] ka thënë: “Kërkojë mbrojtjen e All-llahut nga djajt që janë prej njerëzve dhe prej xhinëve. Unë i thash: O i Dërguari i All-llahut, A ka djaj (shejtane) edhe nga njerëzit? Tha: “Po”.[18]
Nocioni “Istihza’ë استهزاء” është tallje me tjetrin, ironizim ndaj tjetrit, të çnderosh tjetrin, të luash me të, e ky veprim është i pa lejuar dhe konsiderohet mëkat sipas islamit.
Është mjaft interesant interpretimi i Imam Sha’ravit, kur shpjegon këtë ajet, duke thënë: Përmes këtij ajeti All-llahu xh.sh. na shpjegon se hipokritët –munafikët kanë më shumë se një jetë, më shumë se një natyrshmëri që dëshirojnë të jetojnë. Mirëpo, e vërteta është se njeriu për të qenë i përqendrueshëm, stabil detyrimisht duhet të jetojë vetëm një jetë, një natyrshmëri. Hipokritët kur janë në mesin e myslimanëve, tentojnë të jetojnë një jetë, një natyrshmëri të besimit, e ata në këtë rast nuk paraqesin veten e tyre, ata në këtë rast kanë sikur rolin e artistit kur luan rolin e ndonjë figure apo personaliteti tjetër. Në anën tjetër kur janë me pabesimtarët jetojnë me natyrshmërinë, apo jetën e kufrit, dhe këtu vërehet se jeta e tyre është plotë kundërthënie[19]. Në realitet, hipokritët nuk janë njerëz të besuar as te myslimanët, e as te aleatët tyre.
اللَّـهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿١٥﴾
15 “All-llahu tallet me ta; Ai do t’i lë një kohë të gjatë që të bredhin andej-këndej në mohimin e tyre.”.
Përmes këtij ajeti kur’anor All-llahu xh.sh. i përforcon besimtarët islam se Ai do të jetë në ndihmën e tyre, e në anën tjetër i kërcënon hipokritët me dënim të ashpër.
Hipokritët janë një popull që nuk kanë forcë dhe fuqi, që të tallen me dikë, Ai që ka forcë dhe pushtet është All-llahu xh.sh. i cili kur do të tallet me ta, tallja e Tij do t jetë e dhimbshme. Përderisa hipokriti me gjuhët e tyre ekspozojnë atë që nuk e mbajnë në zemër, atëherë edhe trajtimi i All-llahut ndaj tyre do të jetë varësisht nga veprimtaria e tyre. Përderisa ata sipërfaqësisht paraqesin imanin- besimin, All-llahu në jetën e kësaj bote ndaj tyre do të ketë trajtim sikur të myslimanëve, por botën tjetër, ditën kur dalin në shesh të fshehtat, ata do të jenë në fund të zjarrit të xhehenemit, edhe më të zhytur se pabesimtarët sepse kta janë më të rrezikshëm.[20]
Ibni Abasi r.a. thotë: “All-llahu tallet me ta” ditën e gjykimit hipokritëve që talleshin me fenë e All-llahut dhe me myslimanët, All-llahu xh.sh. do t’ua hapë një derë të xhenetit, kur të afrohen për të hyrë brenda, ajo mbyllet dhe sërish kthehen në xhehenem. Thuhet: All-llahu xh. sh. Për besimtarët do të ndezë një dritë( nurë) në momentin kur kalojnë mbi urën e siratit, e kur të arrijnë hipokritët, All-llahu do të ndërhyjë mes tyre dhe myslimanëve, ashtu si thotë All-llahu xh.sh.
وَحِيَلَ بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ مَا يَشْتَهُونَ
“Dhe ndërhyhet (ndërhyn All-llahu) ndërmjet tyre dhe ndërmjet asaj që dëshirojnë ata”[21]
Nocioni “Istihza” tallje, ironizim, në kuptimin e saj të vërtetë, nuk mund ti atribuohet All-llahut Fuqiplotë, porse në këtë rast vjen në kuptimin e ndëshkimit dhe dënimit. All-llahu xh.sh. e përdori këtë shprehje për t’i përshkruar ata se si kanë vepruar.
Nocioni “tug’jan طغيان“ ka kuptimin e teprimit, tejkalimit të normës, tejkalim të kufirit. Prandaj All-llahu xh.sh. do ti ndëshkojë ata për shkak se e kanë tepruar dhe kanë tejkaluar të gjithë kufijtë në mohimin e tyre.
أُولَـٰئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَىٰ فَمَا رَبِحَت تِّجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ ﴿١٦﴾
- “Ata janë prej atyre që kanë blerë (zgjedhur) rrugën e gabuar, në vend të së vërtetës. Tregtia atyre nuk u solli kurrfarë dobie, dhe as nuk janë orientuar në rrugë të drejtë”.
All-llahu xh.sh. sqaron realitetin e atyre që u cilësuan me tiparet e hipokrizisë se ata janë në rrugë të gabuar, nuk do të përfitojnë asgjë as në jetën e kësaj e as të botës tjetër. Ata kanë hyrë në një tregti falimentuese që nga fillimi.
All-llahu xh.sh. përmes këtij ajeti na sqaron edhe për një cilësi tjetër që plotëson mozaikun e hipokrizisë së tyre. Ajo është tregtia që ata kanë blerë lajthitjen, humbjen – dalaletin, me kundërvlerë të pagesës që është udhëzimi – hidajeti.
Imam Sha’ravi shpjegon se këtu bëhet fjalë për shitblerje, e përderisa kemi shitblerje, atëherë kemi këmbim të dy sendeve. Mirëpo, cili ishte çmimi me të cilin hipokritët blenë lajthitjen e tyre? Pasuria me të cilën mynafikët paguan çmimin e blerjes së lajthitjes ishte hidajeti, që është natyrshmëri e krijimit të njeriut apo liria e zgjedhjes për përcaktim mes dy sendeve[22].
Më tej kjo do të thotë: Munafikët janë nga ata të marrë, të cilët kanë shpërdoruar kapitalin e jetës së vet. Në vend që të blinin udhëzimin për në rrugën e drejtë, ata kanë blerë humbjen.[23]
Pjesa e ajetit “Tregtia atyre nuk u solli kurrfarë dobie” është dëshmi se tregtia e tyre është në humbje, sepse ata po ecin drejt zjarrit të xhehenemit, e kjo humbje është më e tmerrshme se humbja e pasurisë në tregtinë e kësaj bote. Në përmbyllje të shpjegimit të këtij ajeti Imam Sha’ravi thotë; “Personaliteti i hipokritit nëse tenton ta përkufizosh është: Ai është njeri pa dinjitet, pa burrëri, i dobët dhe pa guximshëm, bënë përpjekje të bëjë komplote fshehtazi, ai urren edhe veten e tij bile edhe nëse arrin të fshehë të metat e tij para njerëzve. Mjafton se ai është gënjeshtar para vet es së tij”.[24]
All-llahu xh.sh. thotë:
مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِي اسْتَوْقَدَ نَارًا فَلَمَّا أَضَاءَتْ مَا حَوْلَهُ ذَهَبَ اللَّـهُ بِنُورِهِمْ وَتَرَكَهُمْ فِي ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ ﴿١٧﴾ صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ ﴿١٨﴾
17-18. “Shembulli i tyre është si shembulli i atij që ndezë një zjarr dhe posa ai ndriçon vendin përreth tij, All-llahu ua shuan dritën atyre dhe i lë në errësira, (dhe aty) nuk shohin. Ata janë të shurdhër, memecë, e të verbër; prandaj nuk kthehen (nga e keqja në të mirë).
Meqë All-llahu xh. sh. në ajetet tjera para këtij ajeti përmendi disa nga cilësitë hipokritëve, në këtë ajet All-llahu xh.sh. na e sqaron edhe më shumë shembullin e tyre për ta zbuluar sa më shumë të vërtetën. Shembulli i hipokritëve është sikur shembulli i njeriut që gjendet në errësirë i frikuar dhe për të parë ndezë një zjarr i cili do të ndriçoj rreth tij. Për ta pasur sa më të qartë se për çka bëhet fjalë dhe para se të shpjegojmë ajetin në fjalë, fillimisht do të themi diçka për shembujt në Ku’ran dhe rëndësia e tyre.
[1] Ebu Bekr Es-Sujuti, Ed-durul menthur fi tefsiril me’thur, 1/66.
[2] Tefsir Et-Taberij, 1/272.
[3] Taha : 07
[4] Ibni Kethiri, 1/178.
[5] Po aty f. 179
[6] Et-Teuvbe: 125
[7] Ed-Durul menthur, 1/162.
[8] Tefsiru En-Nesefij, 1.
[9] Tefsirul Begvij, 1/66
[10] Ibni kethiri, 1/181
[11] Tefsirul Kurtubij,
[12] Tefsiru Sha’ravi, 1/156
[13] Tefsirul Kurtubij, 1/199
[14] Muhamed Alij Taha Ed-Durre, Tefsirul Kur’anil kerim ve I’rabuhu ve bejanuhu, 1/38,
[15] Dalliu , Hafiz Ibrahim, Ajka e kuptimit të Kur’ani Kerijmit, f.47-48.
[16] El Esfehani, el Mufredat, f.261. Alusi, Ruhul Meani, 1/157.
[17] Suretu El En’am : 112
[18] Musned i Ahmedit.
[19] Tefsiru Esh’aravi, 1/159
[20] Tefsiru Esha’ravi, 1/161.
[21] Suretu Es-Sebe : 54
[22] Tefsiru Sha’ravi, 1/163
[23] H. Dalliu, Ibrahim, Ajka e kuptimeve të Kur’ani kerijmit, f.49.
[24] Tefsiru Esha’ravi, 1/164.
